TOP TEN: "The End"

Fisterra, a fin do mundo.

Principiabamos este blogue citando a fin memorábel do Lolita de Nabokov. Ese é un de tantos finais, remates, desenlaces e mesmo falecementos que merecen un oco na historia. Esta é a miña lista:

10. As derradeiras palabras de Humbert Humbert en Lolita, que pechan un libro maxistral servíndose dunha combinación de verbas máxica, posuidora dunha beleza formal como penso que ninguén poderá superar endexamáis.

9. O impresionante remate do Concerto para Piano e Orquestra Nº 3 de Rachmaninov, que sempre me fai pensar: ese piano vai poder ser usado algunha outra vez?

8. A morte de Jackson Pollock ao volante do seu Cadillac, levando consigo toda unha concepción milenaria da arte e deixando a todo o mundo facéndose a gran pregunta: “E agora que?”

7. O desenlace do filme The Remains of the Day, de James Ivory, cun patético Señor Stevens incapaz, vinte anos despois, de confesarlle o seu amor (pretérito?) a unha Miss Kenton que na altura estivo disposta a deixalo todo por el.

6. O falecemento simultáneo, o 4 de xullo de 1826, dos dous mellores presidentes que nunca houbo en Estados Unidos. En Quincy, Massachusetts, John Adams consume o seu derradeiro hálito, e di, lembrando a un gran amigo (e tamén gran rival): "Thomas Jefferson aínda vive". Pero había só unhas horas que Jefferson morrera na súa vila de Monticello, Virxinia. Cumpríanse 50 anos xustos da Declaración de Independencia.

5. A caída do nazismo tal e como foi relatada por Antony Beevor en The fall of Berlin, lectura que nos mergulla na verdadeira Apocalipse.

4. A fuga de Deckard e Rachael ao final da película Blade Runner, de Ridley Scott, nunha das versións con voz en off na que presenciamos como unha parella de replicantes con data de caducidade tenta fuxir do seu destino acubillándose na incertidume máis humana: "Non sabían canto tempo teríamos; quen o sabe?"

3. O finale do Acto I de Il Barbiere di Siviglia, de Rossini, un despiporre de orquestra e coros perfectamente acompasados e excesivos como nunca xuntou ninguén ao longo da historia da ópera.

2. Os versos finais do soneto de Quevedo “Amor constante más allá de la muerte” os cales demostran que con tres frases dun poema hai dabondo para facer tremer de emoción a calquera.

1. Deixo para o remate algo que foi real e que, como desenlace extraordinario, como final insospeitado e a un tempo anhelado, foi inalcanzábel mesmo para Nabokov, Rachmaninov, Pollock, James Ivory, Jefferson e mais Adams xuntos, Hitler pasado polo filtro de Beevor, Ridley Scott, Rossini ou Quevedo. Foi algo que aconteceu en Barcelona o 25 de maio de 1999. Non durou moito, pero materializou a verdadeira sublimación da fin imposíbel, e pervive aínda na memoria de moitos: falo dos derradeiros intres da final da Copa de Europa, unha tolemia absoluta na que o Manchester United foi quen de remontarlle ao Bayern de Munich un 0-1 nos minutos 90 e 93 de partido, proclamándose campión perante un mundo histérico da emoción. Non o credes? Os do Bayern tampouco... Ollade, ollade para aquí:



Cal é o voso TOP TEN?

Chegará o conservadorismo tamén ao audiovisual?

Arrepíame que hoxe en día alguén (e falo dunha persoa nova) poda dicir cousas deste calter:

"He leído ayer las bases para la solicitud de subvenciones al audiovisual gallego, y esas bases insisten en que se valorará la transgresión y la innovación de los lenguajes propios del audiovisual. Es un camino equivocado ofrecer dinero a quien innove, o a quien crea innovar, o a quien justifique teóricamente que está innovando los lenguajes visuales. Las innovaciones no surgen así...los autores o artistas realmente innovadores no funcionan de esa manera, y si realmente son innovadores, seguro que esto pasará desapercibido a funcionarios y políticos, a los planteamientos oficialistas que en el fondo buscan ligeras modificaciones en la forma, no en el fondo.Un artista o una corriente que cambie de verdad el fondo de las cosas en el arte, que las haga evolucionar, no lo hará de un día para otro. No se puede pretender que cada año, 20 productos audiovisuales dentro de Galicia sean verdaderamente rupturistas con la forma de narrar historias, que por otro lado, se mantiene vigente siempre pese a su evolución, con unos parámetros mal llamados clásicos por el hecho de que sean estables y entendibles por el espectador. No nace un Orson Welles todos los días y no hay nada peor que hacer creer a alguien que apenas balbucea con el medio, que puede ser un Orson Welles. Esto es un engaño para él, y una valla que lo va a separar del público, del supuesto receptor de la obra."

Isto escribe Mariano Casas no seu blogue, quero pensar que sen calibrar suficientemente o trasfondo profundamente reaccionario que subxace nas súas palabras (curiosamente Casas é, todo hai que dicilo, un talentoso debuxante de banda deseñada). Arrepíame a cousa, digo, tendo en conta as circunstancias políticas que se lle aveciñan á Galiza, curioso lugar onde é posíbel que, unha vez constatado o feito de que a xente quere mano dura cos que defenden unha política lingüística a prol do galego, nos agarden varias sorpresas máis sobre as verdadeiras preferencias dos seus habitantes. Unha delas pode ser que, como vén acontecendo en Madrid dende hai anos, o discurso contra os titiriteros progres del cine, alimentado co manido tema das subvencións públicas, chegue a callar tamén neste recuncho -temos que comezar a falar así- de merda. Se callou a estratexia de Galicia Bilingüe, da que tantos nos riamos decote, por que non vai pasar igual con isto?

Esta actitude significa ademais non recoñecer que foron precisamente as propostas feitas máis dende á marxe (non fóra do sistema, que ninguén está a pedir iso), é dicir, as de xente como Oliver Laxe, Susana Rey, Alberte Pagán, Peque Varela... as que recolleron máis éxitos internacionais, situando á Galiza no mapa.

Así que, galegos, xa sabedes:

"Es un camino equivocado ofrecer dinero a quien innove, o a quien crea innovar, o a quien justifique teóricamente que está innovando los lenguajes visuales."

Frase para enmarcar, non estou certo se mellor no despacho de Jiménez Losantos ou directamente no de Joseph Ratzinger.

Ensaio e erro

O filósofo Richard Rorty falaba moitas veces da estratexia de "ensaio e erro" como a única posíbel para a política democrática en Occidente. Este é o único conforto que atopo para o acontecido o 1 de marzo na Galiza. Simplemente, tocaba erro. Tocaba paso atrás. Dous exemplos.

Algunhas das moitas cousas interesantes que ficaron fóra da montaxe final do documental Fronteiras foron unha tanda de opinións que moitos dos entrevistados expresaron sobre Manuel Fraga. Unha das máis lúcidas foi a de Xosé Luís Méndez Ferrín, que nos explicou a deriva seudogaleguista do Fraga posfranquista, deriva imprescindíbel para facerse oco na política galega, unha vez desistiu de facer carrera en Madrid. Ferrín mesmo sinalaba as referencias intelectuais das que Fraga soubo dotarse, elixindo entre o máis asimilábel á súa traxectoria conservadora (nomeadamente Alfredo Brañas, quen se converteu no seu galeguista de cabeceira). A conversa tivo lugar hai apenas dous anos, e daquela Ferrín tíñao claro. Dicía (e cito de memoria), que "Hoxe ningún político en Galicia se atreve a facer política en contra do galego, nin en Vigo, nin na Xunta, porque saben que perderían votos." Afeito ao típico victimismo de moita xente do nacionalismo e dos sectores que traballan a prol da lingua, recoñezo que me sorprendeu a seguridade de Ferrín no seu dictame.

Gustaríame moito saber se hoxe o escritor ourensán é da mesma opinión. Porque eu concordaba con el hai dous anos, pero hoxe non estou certo de que o galego sexa tan incuestionábel para todos os políticos que van formar parte do vindeiro parlamento, nin tan incuestionábel a política de normalización lingüística para todos os medios de comunicación do país.

Segundo tema. Nun libro de entrevistas de 1993, o xornalista Ramón Luis Acuña preguntaba ao historiador Justo Beramendi:

-¿Existe una nación gallega?
-Aunque parezca una respuesta muy gallega, le diré que eso depende de cada uno.
-¿A ver, a ver?
-La tesis que sostengo en mis trabajos es que ninguna nación, ni la gallega, ni la española, ni la francesa existe "per se". Sólo existe en la medida en que un grupo significativo de población asume su exigencia.
-¿Existe, pues, una nación gallega?
-Existe y no existe. Una parte de la población, minoritaria pero ya no marginal, cree que existe la nación gallega, y otra, no lo cree. Podríamos decir por lo tanto que tiene una existencia de baja intensidad.

Ramón Luis Acuña: Las tribus de Europa, Ediciones B, Barcelona, 1993, págs. 362-363

Estaban aínda por chegar os resultados de 1997, que converteron ao BNG en segunda forza política. Agora todo aquilo parece unha fantasía, pero aqueles, non esquezamos foron os anos de maior intensidade da nación galega. ¿Conclusión? A nación galega engorda e enfraquece con tanta facilidade que nunha destas pode, perfectamente, desaparecer.

Canto teremos que agardar para o vindeiro ensaio?

Galicia y olé

Xa é triste comezar este blogue cun post coma este. Pero a realidade é así de teimosa. Eu xa deixei aquí a miña opinión sobre o acontecido nas eleccións do 1-M (unha merda, como xa se empeza a escoitar), e que pode resumirse nunha idea sinxela: Galiza considérase a si mesma unha simple provincia española. Pouco máis que dicir. E aínda hai quen fantasiamos de cando en vez con reintegracionismos, lusofonías e outras lerias. Que pouco -temos que admitilo- coñeciamos o país.

Principiemos pola fin

Falo do meu final favorito: o de Lolita, de Vladimir Nabokov (do que tirei para pórlle nome a este blogue). Harold Bloom explica aquí que esta pasaxe "não soa como Humbert, claramente é Nabokov quem usurpa as tonalidades do fim". Concordo totalmente. Este é o parágrafo inesquecible que o autor reservou para si mesmo:

"Assim, nenhum de nós estará vivo quando o leitor abrir este livro. Mas, enquanto o sangue latejar na minha mão que escreve, tu continuarás a fazer parte da abençoada matéria, tanto como eu, e ainda poderei falar contigo, daqui para o Alasca. Sê fiel ao teu Dick. Não deixes outros tipos tocarem-te. Não fales com desconhecidos. Espero que ames o teu bebé, assim como espero que o teu marido te trate sempre bem, pois de contrário o meu espírito descerá sobre ele como fumo negro, como gigante dementado, e destrui-lo-á nervo por nervo. E não lamentes C. Q. Havia que escolher entre ele e H. H. e desejava que H. H. existisse pelo menos mais uns meses, para que tu vivesses no espírito de futuras gerações. Penso em auroques e anjos, no segredo dos pigmentos duráveis, em proféticos sonetos, no refúgio da arte. E essa é a única inmortalidade que tu e eu podemos compartilhar, minha Lolita"